Afgelopen maandag schoof filosoof en docent Ronald Hünneman weer aan voor een column. Hij steekt zijn mening nooit onder stoelen of banken en dus ook niet als het om mede-filosofen gaat. Deze week nam hij – naar aanleiding van een artikel in NRC Handelsblad – Coen Simon onder de loep. En dat gaat er hard aan toe. Lees hier de column nog eens rustig door of luister het fragment terug:

COEN IS LAF

23 februari 2015

Ronald Hünneman

 De toestand van de populaire Nederlandse filosofie is betreurenswaardig. Rob Wijnberg produceert vooral woorden en geen denkbeelden. Stine Jensen trapt vooral open deuren in. Sebastien Valkenberg probeert vooral domheid met nog grotere domheden te verslaan. En Coen Simon, die ik vandaag onder de loep zal nemen, is vooral laf. Zelf spreekt Simon in plaats van lafheid liever over oppervlakkigheid. En dat vind ik dan weer laf van Coen. Als je laf bent, wees dan in ieder geval zo dapper om jezelf ook laf te noemen.

Uiteraard is de deplorabele toestand van de Nederlandse filosofie de schuld van het door Matthijs van Nieuwkerk geleide theekransje De Wereld Draait Door. De laatste jaren zijn alle kritische geluiden stelselmatig uit dit programma gesneden. Mensen als Hans Teeuwen zal je er niet zien. Theo Maassen mag niet meer komen. En Prem Radhakishun heeft een muilkorf voor gekregen, zodat Joost Zwagerman woorden kan breien en Nico Dijkshoorn als een jazz zanger trivialiteiten kan declameren. DWDD is de dagelijkse verbeelding van ons platte landje waarin het vooral gezellig moet zijn.

En Coen (en ik noem hem Coen en geen Simon, zoals ik normaal zou doen, omdat Coen zo lekker contrasteert met laf), en Coen past perfect in dat concept van platte gezelligheid.

Afgelopen woensdag schreef Coen een stuk in het NRC Handelsblad onder de titel “Filosofen bezitten niet de wijsheid”. Hij betoogt daarin met veel bombarie dat filosofen ten onrechte worden opgevoerd als mensen die de wijsheid in pacht hebben. Nogal wiedes, lijkt mij, de leden van geen enkele beroepsgroep mogen worden opgevoerd als hoeders van de wijsheid, dus wij filosofen ook niet. En Wijnberg, Jensen, Valkenberg en Simon al helemaal niet. Dus wat wil Coen nu precies betogen?

Hij begint met vast te stellen dat de term filosofie uit het Oudgrieks afkomstig is en het verlangen naar wijsheid betekent. Vervolgens stelt Coen quasi diepzinnig vast dat wie naar wijsheid verlangt deze nog niet kan hebben. Je verlangt slechts naar dat wat je wilt hebben. (Dat betekent dus dat Coen niet langer verlangt naar de vrouw die hij heeft. Maar dit terzijde.)

Daarna schrijft Coen “Hoe vaak moeten we het adagium van Socrates nog uitleggen? Het enige dat de filosoof weet is dat hij niets weet.”

Het adagium van Socrates? Dat hij niets weet? Hoe komt Coen daarbij? Weet Coen dan niets van Socrates? In alle dialogen grossiert Socrates in kennis. Waar heeft Coen dit adagium gelezen? Dus ik heb de Apologie, de redevoering waarin Socrates zijn wijsheid uitlegt, er eens bij gepakt.

Socrates zegt in die toespraak letterlijk dat hij een klein beetje wijzer is dan mensen die menen iets te weten zonder het werkelijk te weten.

Dus: (1) Socrates zegt dat hij wijzer is dan anderen. Hij noemt schrijvers, politici en ambachtslieden zelfs expliciet als minder wijs. (2) Socrates zegt dat wijsheid een vorm van weten is. Wijsheid is namelijk weten wat je niet weet. Dus (3) Socrates zegt niet dat hij niets weet, maar dat je om te weten wat je niet weet, over een behoorlijke dosis kennis moet beschikken. Slechts de wil tot weten leidt tot wijsheid.

Doordat Coen niet tot zich heeft laten doordringen wat Socrates werkelijk heeft gezegd, wordt hij een waanwijze. Daarom zegt Coen wijsneuzerig dat wetenschap voorbijgaat aan de oppervlakte der dingen. Zucht. Daarom gaat zijn nieuwste boek over niet-dogmatisch denken. Dubbel zucht, want wie, net zoals Coen, weten verdacht vindt, vervalt gemakkelijk van niet-dogmatisch denken tot dogmatisch niet-denken.

Om niet-dogmatisch te kunnen denken, moet je gewoon dingen zeker weten, heb je wetenschap nodig. Filosoferen is moeilijker dan je denkt, want pas als je dingen weet, echt weet tot in de details, wordt duidelijk welke dogma’s je erop nahoudt. Zonder keiharde kennis geen filosofie.

En als je dingen weet, echt weet, dan ben je geen prettige gast bij De Wereld Draait Door. Dan weet je namelijk dat mindfulness nergens op slaat. Dan weet je dat homeopathie notoire onzin is. Dan weet je dat EMDR wel eens kwakzalverij zou kunnen zijn. Dat goden niet bestaan. Dat omdenken een modieuze vorm van intellectueel onvermogen is. Dan weet je dat psychologen weinig weten, en economen niets. Dat religies sociale instituten zijn die tot onrust kunnen leiden. En dan weet je dat Arie Boomsma binnenkort uit de kast zal komen, terwijl Arie zelf nog dogmatisch vasthoudt aan zijn heteroseksualiteit.

En dan weet je ook dat Coen Socrates citeert zonder zijn woorden te kennen. Door te zeggen dat je niets kunt weten, en door te doen alsof Socrates dat heeft gezegd, doet Coen alsof je alles maar kunt denken. En daar slaat hij de plank volledig mis. Socrates riep juist iedereen ter verantwoording omdat hij vond dat je je denkbeelden moet kunnen verdedigen op grond van wat we weten. Hij stelde aan alle waanwijzen de vragen die niemand durfde te stellen. Dat was dapper, en het kostte hem uiteindelijk zijn leven.

Maar Coen stelt niemand dodelijke vragen, want Coen verkiest laffe gezelligheid. Dus laten we het vooral oppervlakkig houden, vlotte humoristische boekjes lezen en met z’n allen de gifbeker die DWDD heet leegdrinken.

Podcast: Embed