Afgelopen maandag 28 september kwam psychologe Wieke Dalenberg langs in de Glasnost-studio. Ze promoveert binnenkort op een studie naar romantiek en seksualiteit bij jongeren. Haar onderzoek deed ze binnen een groter onderzoek, in samenwerking ook met de Universiteit van Utrecht; het onderzoek kreeg de naam STARS – Studies on Trajectories of Adolescent Relationships and Sexuality. Hieronder – bij gebrek aan audio deze week – het laatste deel van het gesprek. De afbeelding is overigens een fragment van een schilderij van Edvard Munch, getiteld Pubertet (1894-95). 

—

Wieke, je aandeel in het onderzoek STARS draaide om 183 dagboeken, bijgehouden door jongeren. Om wat voor leeftijd ging het?

Jongeren tussen de twaalf en zeventien konden meedoen. We hebben uiteindelijk vooral 15-jarigen laten meedoen in een studie over twee jaar, dus ze begonnen vaak toen ze veertien, vijftien waren en gingen door tot hun zestiende, zeventiende.

Waren de deelnemers vrij in wat ze schreven, of moesten ze zich aan bepaalde regels houden?

In principe mochten ze alles opschrijven wat ze zelf wilden. Als het maar ging over liefde en seks. Het ging dan altijd om de vraag wat ze afgelopen week bezig had gehouden. Het was trouwens niet twee jaar lang non-stop dagboeken bijhouden, want dan overvraag je ze: het ging om zes periodes van zes weken, verdeeld over twee jaar tijd en dan telkens met de vraag: wat heeft jou afgelopen week het meest bezig gehouden ten opzichte van liefde en seks. Het ging in de dagboeken trouwens niet altijd over liefde en seks, ook andere onderwerpen kwamen langs.

Dus ze mochten schrijven wat ze wilden. Is het dan niet moeilijk om daar kwalitatieve data uit te halen? Je bent per slot van rekening onderzoekster. Hoe doe je dat?

Het is vooral heel veel lezen; we hadden vooraf ook geen idee wat ze zouden opschrijven. We hebben tijdens het lezen vooral gekeken welke thema’s in het oog springen. We waren verrast dat het voornamelijk over romantische aspecten van seksualiteit gaat in plaats van seksueel gedrag – dat kwam gelijk naar voren – dat was bijzonder.

Hoe openhartig waren de jongeren? Waren de jongens misschien openhartiger dan de meisjes?

Meisjes waren meer geneigd mee te doen met de dagboekstudies. De meisjes die meedoen die schrijven meer over liefde en seks dan jongens, dat wel. Maar als je echt kijkt naar wát ze opschrijven, de jongens en de meisjes, dan zijn het soortelijke onderwerpen, zoals verliefdheid, beginnend contact – kortom: de beginnende ervaringen van ‘ik vind iemand leuk, maar hoe kom in contact met diegene, hoe ga ik dat aanpakken?’

Kwamen in de dagboeken ook homoseksualiteit of biseksualiteit aan de orde? Ik kan me dat niet anders voorstellen bij 183 dagboeken.

Nee, uiteindelijk is homo- of biseksualiteit niet naar voren gekomen in de dagboeken. Het is vrijwillig om mee te doen, dus omdat iemand nog steeds aan het struggelen is met zijn of haar geaardheid, is hij of zij sowieso minder geneigd mee te doen.

Of zegt dat iets over hun openhartigheid?

Dat kan, maar ze hebben vooraf ook vragenlijsten ingevuld. Daar kwam homo- of biseksualiteit ook niet naar voren.

Ik kan me ook voorstellen dat je een zwak krijgt voor bepaalde individuen, dat je misschien bijna verliefd werd?

Nou, niet verliefd, maar ja, ik hoopte af en toe dat het goed zou komen. Als iemand dan heel erg verliefd was en daar heel erg mee bezig was, dan hoop je dat zo’n jongen gezien wordt door iemand.

Of qua schrijfstijl?

Ik heb heel mooie verhalen gelezen. Ik was inderdaad een beetje een voyeur, iemand die meekijkt. Maar dat wisten ze. Over twee jaar tijd zie je dus het leven van een individu in ontwikkeling. Dat is bijzonder.

Zijn er resultaten die haaks staan op je verwachtingen?

Wat in mijn recente onderzoek opvalt is dat jongeren die sneller van minder intiem naar meer intiem gedrag gaan – dus bijvoorbeeld van tongzoenen naar seks – dat zulke jongeren weinig verlangens naar seksueel gedrag beschrijven in hun dagboeken. Adolescenten die daar langer over doen beschrijven dat wel en zeggen bijvoorbeeld ‘ik wil seks hebben’, ‘ik wil naar mijn vriendje toe’ – ze beschrijven ook veel meer onzekerheden en vragen zich bijvoorbeeld vaker af of ze wel of geen seks willen.

Zou je de ouders anno 2015 nog een advies willen geven. Hoe loodsen ze hun kinderen door deze toch wel lastige periode van hun leven heen?

Als ze je kind wil ondersteunen, kijk dan naar je kind. Hou het gesprek open en vooral niet verwijtend. Als het kind het gevoel heeft open te kunnen zijn en alles te kunnen vertellen en de ouder weet wat er speelt in het leven van het kind, dan heb je een streepje voor. Praten over seks en romantiek is belangrijk. Praten over veilige seks is sowieso belangrijk. En praten over romantiek is net zo belangrijk. Seks is immers een onderdeel van de romantiek.

Zijn de kinderen van nu anders dan die van 10, 20 jaar geleden?

Nee, dat zou ik niet zeggen.